Có khoảng 20 - 25 triệu đối tượng Mỹ gặp phải các vấn đề về túi mật. Túi mật là cơ quan nhỏ, hình trái lê, nằm ngay dưới gan và là nơi dựng dịch mật – một loại dịch tiêu hóa giúp tiêu hóa chất béo.
Vấn đề về túi mật phổ biến nhất là sỏi mật. Sỏi mật là dạng kết tinh của dịch mật, có khả năng tan trong cholesterol, tạo thành trong túi mật hoặc ống dẫn mật (là ống dẫn dịch mật đi tới ruột non). Sỏi mật có khả năng gây nên hiện tượng viêm và đau. Đông đảo người bị sỏi mật: Hơn 20% phụ nữ và 10% nam giới tại Mỹ đã từng bị sỏi mật khi ở độ tuổi 60, và đây có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.
Phụ nữ dễ mắc sỏi mật hơn và sự biến đổi của các hormone sinh dục nữ như estrogen và progesterone có thể gia tăng nhẹ việc sản xuất ra sỏi mật. Estrogen sẽ gia tăng mức độ cholesterol trong dịch mật, và progesterone khiến chậm quá trình khiến rỗng túi mật. Nguy cơ hình thành sỏi mật sẽ tăng cao hơn khi phụ nữ đang mang thai hoặc đang sử dụng thuốc tránh thai bởi đây là những yếu tố có khả năng ảnh hưởng tới mức độ hormone trong cơ thể.
Đa số mọi người sẽ bị sỏi mật mà không biểu hiện bất cứ triệu chứng nào (còn được gọi là sỏi mật thầm lặng) và những người này sẽ không cần nên chữa trị. Nhưng với một số người bị sỏi mật có dấu hiệu hoặc bị viêm túi mật lượng nhẹ, giải phẫu bỏ túi mật là phương pháp chữa trị phổ biến nhất.
Tương tự như ruột thừa, túi mật có thể được loại bỏ mà không gây hại tìm tới chức năng bình thường của cơ thể. Tuy vậy, cơ thể sẽ phải điều chỉnh để có mật tiết ra trực tiếp từ đường ruột, thay vì tiết ra từ túi mật. Việc tiêu hóa những bữa ăn giàu chất béo có thể sẽ khó khăn hơn sau lúc giải phẫu.
Sỏi mật thường được phát hiện một phương pháp rất tình cờ khi người bệnh đi khám sức khỏe – theo Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ. Nhưng nếu bạn xuất hiện các triệu chứng và triệu chứng sau, bạn nên đến gặp bác sỹ.
Đau bụng
Đôi lúc có những cơn đau bụng âm ỉ tại gan là triệu chứng phổ biến nhất của hiện tượng sỏi mật. Cơn đau thường xảy ra sau khi ăn và có thể kéo dài trong một vài giờ trước lúc biến mất. Cơn đau thường thấy ở vùng bụng trên bên phải, gần lồng ngực và có thể lan sang phần lưng ở trên và giữa bụng.
Đau sau cơn đau có thể đôi lúc mới thể hiện hoặc xuất hiện sau toàn bộ các bữa ăn. Còn gọi là cơn đau túi mật, cơn đau dạng này có khả năng kéo dài từ 1 giờ cho tới vài giờ và thường sẽ xuất hiện sau những bữa ăn lớn, nhiều chất béo. Cơn đau dạng này sẽ tự thể hiện rồi tự biến mất vô số lần. Cơn đau mãn tính kéo dài hơn vài tiếng cũng có khả năng xảy ra và điều này gợi ý rằng bạn đã mắc phải một vấn đề nghiêm trọng hơn về túi mật.
Thời gian cơn đau diễn ra là vô ngần rất cần. Cơn đau thông thường sẽ xuất hiện trong vòng một vài giờ sau bữa ăn. Do vậy, nếu cơn đau của bạn xuất hiện sớm hơn, từ khi các bạn đang ăn hoặc ngay sau lúc ăn thì đó có khả năng không phải là do bệnh tại túi mật.
Thuốc bớt đau không có khả năng
Nếu cơn đau của các bạn không giảm đi sau khi bạn uống thuốc hết đau không cần kê đơn, thì đó có khả năng là một gợi ý cho thấy các bạn đang gặp trình trạng về túi mật. Nếu bạn nhận thấy cơn đau giảm đi sau khi bạn thay đổi tư thế, sau lúc đi cầu hoặc sau khi bạn “xì hơi” thì đó cũng có khả năng là triệu chứng cho thấy bạn gặp trình trạng với túi mật.
Vàng da
Vàng da là một dấu hiệu lúc các bạn mắc phải các vấn đề gan. Vàng da ngoài biểu hiện tại da còn biểu hiện ở phần lòng trắng của mắt, đi kèm với các triệu chứng như nước tiểu tối màu và phân nhạt màu. Vàng da là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh, nhưng cũng là một dấu hiệu của bệnh về túi mật ở người trưởng thành. Túi mật sẽ giải phóng dịch mật vào lòng ruột non thông qua ống dẫn mật. tình trạng vàng da sẽ xảy ra khi ống dãn mật bị tắc bởi sỏi mật. Từ đó, dịch mật sẽ bị tắc lại, tích tụ trong túi mật và tăng thêm chỉ số tập trung của bilirubin trong túi mật.
Buồn nôn
Rất nhiều người nhầm lẫn các vấn đề về túi mật với tình trạng đau bụng, ợ nóng hoặc trào ngược axit. một vài người còn nhầm lẫn cơn đau do túi mật gây nên với cơn đau cơ do luyện tập. Nhưng nếu các bạn buồn nôn hoặc nôn mửa, xảy ra cùng với những cơn đau lặp lại sau lúc ăn thì đó có thể là triệu chứng cho thấy bệnh về túi mật. Vì buồn nôn không phải là dấu hiệu phổ biến như đau bụng nên khi bạn nhận thấy mình buồn nôn hoặc nôn mửa dữ dội, thì đó chính là triệu chứng cho thấy các bạn nên đến gặp bác sỹ hoặc đi cấp cứu.
Viêm tụy
Nếu các bạn bị viêm tụy, bạn nên được kiểm tra hiện tượng sỏi mật. Tụy nằm ngay cạnh gan và cũng tiết ra enzym tiêu hóa vào ống tiêu hóa giống như dịch mật. Vì ống tụy và ống mật gặp nhau ở ruột non nên sỏi tạo nên ở bất cứ ống nào cũng có khả năng sẽ tác động đến ống còn lại. Nếu sỏi mật tồn tại tại túi mật và bị tắc lại trong ống tụy, thì nó có khả năng gây viêm và đau bụng. Nếu tình trạng này xảy ra, bác sỹ thường sẽ gợi ý bạn nên bỏ túi mật. Các triệu chứng viêm tụy gồm những đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, mạch nhanh và sốt.
Béo phì hoặc sụt cân bất ngờ
Đây là những trình trạng đi kèm với hiện tượng sỏi mật và thật ra không được coi là một dấu hiệu. Bình thường, hiện tượng tăng/sụt cân sẽ xảy ra trước và sau đó các trình trạng về túi mật mới bắt đầu phát triển. Vì sao? một vài người béo phì sẽ có nguy cơ bị sỏi mật cao hơn. Và mặc dù việc giảm cân có thể giúp làm cho giảm nguy cơ sỏi mật, nhưng giảm cân quá nhanh có khả năng sẽ khiến cho các bạn dễ tạo thành sỏi mật hơn. Một số người đã từng trải quả giải phẫu bắc cầu dạ dày hoặc ghim dạ dày (là những loại phẫu thuật làm cho người bệnh giảm cân rất nhanh) cũng có liên quan với hiện tượng tạo thành sỏi mật.
Thất thường trong kết luận siêu âm, chụp cộng hưởng từ hoặc chụp HIDA
Túi mật là một cơ quan rỗng và sỏi mật có thể sẽ thể hiện hình ảnh là một khối cứng trong túi mật hoặc trong ống mật lúc siêu âm. Các loại chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn này thường là bước Thứ nhất lúc chẩn đoán các vấn đề về túi mật. Bác sỹ có thể sẽ ghi lại kích thước túi mật và nếu nhận thấy túi mật bị sưng hoặc niêm mạc dày hơn, thì đó có khả năng là dấu hiệu của tình trạng viêm. các loại chẩn đoán hình ảnh khác bao gồm chụp cộng hưởng từ, và chụp HIDA (chụp gan mật) cũng có khả năng cho thấy hiện tượng tại ống mật và túi mật. Hai loại chụp này sẽ giúp ích nếu hình ảnh siêu âm túi mật không rõ nét.
Mặc dù đau ở vùng bụng bên phải là triệu chứng cơ bản của bệnh ở túi mật, nhưng đôi lúc cơn đau bụng mà bạn cảm thấy thực chất lại là dấu hiệu tại tim hoặc phổi. Đặc biệt là nữ giới thường sẽ bị đau bụng (thay vì đau ngực) lúc từng mắc các bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim.
Viêm phổi, đặc biệt là viêm ở phần dưới của phổi phải cũng có thể mang đến cảm giác tương tự như đau ở vùng bụng trên bên phải. Nếu các bạn xuất hiện dấu hiệu này đi kèm với tình trạng sốt và ớn lạnh, thì đó có thể là hiện tượng viêm cấp tính của túi mật do nhiễm trùng, chứ không phải do sỏi mật. Những triệu chứng này có thể cho thấy vi khuẩn đường ruột đã xâm nhập vào lòng túi mật. Hiện tượng này cần được chăm sóc y tế ngay, và có thể sẽ cần giải phẫu.
Nhìn chung, nếu bất cứ triệu chứng nào trên đây xảy ra hoặc kéo dài, bạn nên đến khám bác sỹ.
